logo

Kağıthane Tarihi Mirasına Sahip Çıkıyor

Kağıthane Tarihi Mirasına Sahip Çıkıyor

Kağıthane Tarihi Mirasına Sahip Çıkıyor

Kağıthane Belediyesi Basın ve Tarih Danışmanı Hüseyin Irmak ile Röportaj

Kağıthane Belediyesi Basın ve Tarih Danışmanı Hüseyin Irmak ile hayatını ve Kağıthane’yi konuştuk…

Öncelikle sizi kısaca tanıyabilir miyiz?

1961 Sivas Zara doğumluyum. Üç yaşından beri İstanbul’dayım. Kabataş Erkek Lisesi daha sonra da eski adı ile Marmara İletişim’den (eski adıyla Basın ve Yayın Yüksek Okulu’ndan) mezun oldum. Aynı okulun Halkla İlişkiler Bölümünde yüksek lisans yaptım. 1987’de Güneş Gazetesi, 1989-1991 yılları arasında Tercüman Gazetesi ve çeşitli gazetelerde muhabirlik yaptım. 1991 yılından itibaren yaklaşık 25 yıldır Kağıthane Belediyesi’nde Basın Danışmanlığı yapıyorum. Daha sonra Tarih de dâhil olunca Basın ve Tarih Danışmanı olarak hizmet ediyorum. Aynı zamanda Marmara İletişim Mezunlar Derneği’nin (İLMED) Başkanlığını yürütüyorum. Evliyim. Kağıthane Hamidiye Mahallesi’nde oturuyorum.

Kaleme aldığınız eserleriniz var mı?

Ben Kurtuluş’ta büyüdüm. İlk kitabım “İstanbul’da Kadim Bir Semt, Yaşadığım Kurtuluş” Aras Yayınlarından çıktı. Şimdilerde üçüncü baskısını hazırlıyoruz. Kitapta bir çocuk gözüyle Kurtuluş semtinin 1970’li hallerini yazmaya çalıştım. İkinci kitabım “Dinler Arası Sevda Türküleri” ise Punto Yayınları’ndan çıktı. Onun da şimdi beşinci baskısını hazırlıyoruz. Kitapta farklı dinlerden, kavuşulmuş ya da kavuşulmamış aşk hikâyelerinin türkülere yansımış örneklerini derledik. Türkülerin sözleri var, hikâyesi ve bulabilmişsem notası var. Bunların dışında Kağıthane Belediyesi Tarih-Kültür Yayınları olarak çıkardığımız Kağıthane kitaplarımız var.

Kağıthane size neyi ifade ediyor?

Kağıthane benim için kendimi bulmamı ifade ediyor. Ben aslında Kağıthane’de kendimi buldum. Şöyle ki; yetişirken okuyorsun, eğitimini tamamlıyorsun. O arada entelektüel gelişim açısından kaygı duyduğun oranda da bir şeyler okuyorsun. Bu, her insana bir takım formasyonlar sağlıyor. Fakat bunlar birçoğumuzda, hayatımızın belli dönemlerinde veya bir kısmımızın hayatının sonuna kadar bir hedefe varmıyor ya da bir yere yönlenmiyor. Burada vasıflarım edinebildiğim kadarıyla bir kalıba döküldü ve bir hedefe yönlendi. Dolayısıyla hem yeni şeyler öğrendim, hem doğru bildiğim şeylerin aslında yanlış olduğunu gördüm. Kağıthane bir laboratuar oldu benim için… İstanbul tarihine, şehirdeki sosyal tarihe nasıl bakılması gerektiğini Kağıthane tecrübesi üzerinden tanıklık ederek öğrendim. Kendime yeni hedefler oluşturdum ve formata girdim. Bunu bana Kağıthane’de ilkokul çocukları sağladı. Çünkü öğrenciler Kağıthane tarihi ile ilgili ödevleri için bize gelirlerdi. Hayat burada bizi yeniden öğrenci yaptı. Bu öğrencilik döneminde ben de eğitim aldım. Onun için Kağıthane benim için özeldir. Benim hayata ve dünyaya nasıl bakmam gerektiğine dair net şeyler öğretti. Hala eksiklerimiz var. Aslında hala öğreniyoruz.

Kağıthane Belediyesi Basın ve Tarih Danışmanı Hüseyin Irmak

Kağıthane’nin tarihi ile ilgili ne gibi projeler yapıldı?

İlkokul çocuklarının bizleri yönlendirmesi ve bize vermiş olduğu motivasyonla derlemelere başladık. Araştırdıkça Kağıthane tarihi ile ilgili olarak bildiğimizin çok yetersiz olduğunu gördük. Kağıthane Tarihinin sadece Lale Devri ve sefahatle açıklanamayacağını gördük. Toparladığımız bilgiler bize yeni ışıklar açtı. Önümüze yeni perspektifler sundu. Bu da bize tarih çalışmaları yapmayı getirdi. Biz derlemeye başladıkça daha çok derlememiz gerektiğini gördük. Böylece tarihle bağlantısı olan ve burada yeniden yaşatılabilecekler konusunda bir takım etkinlikleri projelendirdik. Hıdrellez, Cirit, Okçuluk, Yağlı Güreş, Şed Kuşanma Törenleri gibi. Yağlı Güreş eski dönemden beri geliyor ama periyodu yoktu. Onu da periyoda dönüştürdük. Toparladığımız bilgilerin herkesçe öğrenilmesi gerektiğini düşündük. Etkinliklerden sonra kitap çalışmalarına başladık. Yaşayan tarihin kaydını da yapmak adına broşürler çıkardık. Doğru ve kapsamlı bilginin yansıması için bilim çevrelerine, üniversitelere, kütüphanelere, sahaflara ve halka giderek Kağıthane tarihi üzerine kitaplar çıkardık.

Kağıthane Belediyesi Tarih-Kültür Yayınları

Kağıthane Belediyesi ne tür eserler çıkardı?

Kağıthane Belediyesi Tarih-Kültür Yayınları’nın toplam 36 eseri vardır. Bu eserler katalog, CD, rehber, albüm ve kitaplardan oluşmaktadır. Bu eserleri sıralarsak: “Kağıthane Cirit Oyunları 1998 Fotoğraf Yarışması Kataloğu, Kağıthane Cirit Oyunları 1999 Fotoğraf Yarışması Kataloğu, Kağıthane Cirit Oyunları 2000 Fotoğraf Yarışması Kataloğu, Kağıthane Cirit Oyunları 2001 Fotoğraf Yarışması Kataloğu, Kağıthane Cirit Oyunları 2002 Fotoğraf Yarışması Kataloğu, Kağıthane Cirit Oyunları 2003 Fotoğraf Yarışması Kataloğu, Kağıthane Hıdrellez Roman Şenliği 1997-1999 Kataloğu, Kağıthane-Kemerburgaz-Ağaçlı-Çiftalan Demiryolu 1914-1916, Kağıthane Rehberi, Kağıthane Şarkıları müzik albümü, Tarih-i Kağıthane CD-Romu, Kağıthane Gravürleri Sergisi Kataloğu, Düş İstasyonları–9.Kilometre isimli belgesel film, Kağıthane’de Geçmiş İle Bugün, Haliç Dergisi Tarihi Kağıthane Köyünün Aileleri (iki cilttir), Altın Boynuz’dan Cendere’ye, Osmanlı’dan Günümüze Temizlik İşçileri ve Aletleri, Osmanlı Belgelerinde Kağıthane, Daye Hatun Sıbyan Mektebi-Kağıthane, Sadabad Camii, Dört Mevsim Kağıthane, Adım Adım Kağıthane isimli belgesel, Sadabad Sarayı isimli animasyon film, Gidelim Kağıthane’ye isimli müzik albümü, Kağıthane Tarih Envanteri, Tarihi Yapı ve Mekanları İle Kağıthane isimli katlamalı broşür, Hasbahçe’de Okçuluk, Kağıthane İmar Planı Araştırmaları, Sözlü Tarih Görüşmeleriyle Kağıthane, Kayıp Bir Demiryolunun İzinde” eserleridir.

Kağıthane Belediyesi Tarih-Kültür Yayınları-3 Kağıthane Belediyesi Tarih-Kültür Yayınları-2

Yeni çıkacak eserlerimiz var mıdır?

Bitmek üzere olan “Büyük Kağıthane Tarihi” kitabı çalışmamız var. Bu kitapta vadinin sosyal, siyasal yani toplumsal boyutu da olacak. Böylece her yönü ile Kağıthane bir kitapta toparlanmış olacak. Ek olarak “Seyahatnamelerde Kağıthane” diye bir kitap çalışmamız var. Kağıthane bir zamanlar İstanbul’un en önemli gözde noktalarından biri. Dolayısıyla şehre gelen bütün yabancı seyyahlar mutlaka Kağıthane’ye uğramış ve hemen hemen hepsinin seyahatnamelerinde Kağıthane ile ilgili bölümler var. Bunları şu an derliyoruz. Tercüme ettirip kitap haline getireceğiz.

“Büyük bir arşive sahibiz. Ama hala eksiğimiz var diyoruz. Çünkü hala toparlıyoruz. Bizim Kağıthane tarihinin derlenmesi konusundaki gücümüz ise sürekliliğimizden gelmektedir”

Kağıthane Belediyesi’nin başka ne gibi projeleri var?

İlçede var olan ama görülür olmayan hatta zamanın tahribatına terk edilmiş tarihi yapıları vardı. Bu yapıların bazılarının ne olduğu bile bilinmiyordu. Bunların tekrar görünür olmasını, tanınmasını, bilinmesini ve restore edilerek hayatın içine dâhil edilmesini bu çalışmalar sağlamıştır. Bir de bu tarihi noktaların imar planına işlenmesini sağladık. Vadideki SİT alanı sınırlarını belirlemeyi de tarih çalışmalarımız sağlamıştır. Çünkü öğrendik, öğrendikçe not ettik. Not ettiklerimizi ürüne dönüştürürken ya da dönüştürmeden hepsini planlara işlettik. Bu da İBB planlarına işlenmesini sağladı. Bunun da takipçisi olduk. Anıtlar Kurulu bilgilerine, Arkeoloji Müzesi ya da diğer müzelerin bilgi envanterine girilmesini sağladık. Sadabad Camii, Daye Hatun Camii, Sıbyan Mektebi, Poligon Çeşmesi, Çeşme-i Nur, 2.Abdülhamit Çeşmesi, Kasap Çeşme böylece yeniden restore edildi. Tamamen yok olmuş ama parçalarını bir şekilde bir yerlerden bulup korumaya aldığımız çeşmeler de var. Mesela İmrahor Çeşmesi. Tamamen yok olmuş ama parçaları kalmış ve sağa sola dağılmıştı. Sahipsiz parçaları da toparlayarak Kağıthane Belediyesi önündeki Açık Hava Müzemizde sergiye aldık. Açık Hava Müzemizde 8 ayrı grup olmak üzere 150’nin üzerinde eser var. Bunların içinde Roma, Bizans ve Osmanlı dönemine ait parçalar var. Bunları nişantaşları, saray kalıntıları ve çeşmeler olarak alt gruplara ayırabiliriz. Tümünü Arkeoloji Müzesi envanterine de kaydettirdik. Böylece Kağıthane Arkeolojik Parkı, İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nin tarih envanterine dâhil edilmiştir.

kağıthane şehir müzesi kağıthane şehir müzesi içi

Yaptığımız bütün çalışmalarda kurumsallaşma kaygımız oldu. Şehir Müzesi oluşturduk. Şehir Müzesi’nde etraftan toparladığımız sahipsiz, dönemin su boruları, künkleri, günlük kullanım aletleri, metalik malzemeler var. İBB’nin Kağıthane’deki şehir düzenlemesinde tasarım olarak müzemizdeki malzemelerden yararlanması bizim için sevindirici bir unsur olmuştur. Bunun örneklerini ilerleyen günlerde hayatın içinde görebileceğiz.

Atiye Sultan Sarayı Eski Hali Atiye Sultan Sarayı Yeni Hali Kağıthane Kaymakamlığı

Tarih derleme çalışmaları bize tarihi eserlerin hem bilinmesini, görünür kılınmasını ve restore edilerek hayata dâhil edilmesini, tarihi SİT alanlarının imar planlarında şekillendirilmesini sağladı. Dolayısıyla böylece sadece sosyal çalışmalar ile kitap çalışması ile sınırlı kalmamış ve hayata yeni şehir mekânları da dâhil etmiş olduk. Mesela Atiye Sultan Sarayı (Kağıthane Kasrı) iki taş bina kalıntısından, bir harabeden ibaretti. Oranın restorasyon ile kurtarılmasını sağladık. Şimdi Kağıthane Kaymakamlığı olarak kullanılıyor. Oranın bu hale gelmesinde Kağıthane Belediye Başkanı Fazlı Kılıç’ın çok önemli rolü oldu. Bir lokomotif misyonuyla bu işi sürüklemese, öncülüğünü yapmasa belki bu noktaya gelinemezdi. Bunun dışında Sadabad Karakol Koğuşu kalıntı idi; şimdi restore ediliyor. Derenin üzerindeki tarihi köprüler, gerçek yerlerine yeniden yapıldı. Bu köprülerin hiç biri yoktu. Silahtar Yusuf Paşa Çeşmesi hiç yoktu; yeniden yapıldı. Koğuş binasının yanında vaktiyle karakolun müdüriyet binası varmış. Fakat şu an hiç yok. O binayı oraya tekrar yapma projemiz var. Cedvel-i Sim, Osmanlı su mimarisinin en önemli örneklerinden biridir. Havuzları, kaskadları ve kanalı ile birlikte İBB’nin geniş park projesine dâhil ederek tarihi formatına uygun şekilde hayata geçirmeyi düşünüyoruz.

“Kağıthane Tarih Envanteri” kitabında neleri görebiliriz?

Kağıthane Tarih EnvanteriKağıthane deresinin Haliç’e döküldüğü noktanın bir kısmı Beyoğlu Belediyesi’nde bir kısmı Eyüp Belediyesi’nde kalmasına rağmen biz Tarihi Kağıthane olarak bakıyoruz. O dönem oralar Kağıthane olarak geçiyordu. Şu an Eyüp Belediyesi’nde kalsa da aslında Silahtar Elektrik Fabrikası Kağıthane’dedir. Miniatürk’ün karşısında olan kalıntılar var onlarda Beyoğlu Belediyesi’nde gözükse de aslında orası Kağıthane Baruthanesi’dir. Bunlar da dâhil olmak üzere; dere vadisinde güneyden kuzeye, yerin altında ya da üstünde günümüze kalmış ya da kalmamış bütün tarihi yapı noktaları bu kitabın içinde var. O yapı noktalarının günümüz haritalarındaki yeri, adres bilgileri, eski fotoğrafları, tarihsel hikâyesi ve günümüz fotoğrafları yer alıyor. Kitaba baktığınızda bahsi edilen tarihi ünitenin günümüzde hangi noktada yer aldığı konusunda bir fikre sahip oluyorsunuz. Kitap Türkçe ve İngilizcedir. Her hangi bir kurumdan veya üniversiteden bir teknik grup alanda çalışma yapmak üzere geldiğinde, hangi nokta için ihtiyaç duyuyorsa, ilgili bütün bilgiye bu kitaptan ulaşabilmektedir.

“Sözlü Tarih Görüşmeleriyle Kağıthane” kitabında neleri görebiliriz?

Sözlü Tarih Görüşmeleriyle Kağıthane1970’lerin Kağıthane’sini oluşturan, mahallelerin şehirleşmesinde birinci dereceden aktör olan insanlar şu anın yaşlı kuşağını oluşturuyor. Bunlar zaman içerisinde vefat edip gidiyor. Tarihi tanıklıkları da kendileriyle beraber gidiyor. Bizim de 70’li yıllara ait bilgilerimiz zayıftı. Bu nedenle o insanlarla konuşmak istedik. İki yüzün üstünde insanla Kağıthane’yi konuştuk. Fazlı beyin ve bizim toparladığımız isimleri harmanladık. 9 kişilik bir ekip kurduk. İstanbul Üniversitesi, Mimar Sinan Üniversitesi ve Yıldız Üniversitesi’nde hoca olan veya doktora yapan isimlerden bir ekip oluşturduk. Hocalar bu ekiplerin sorumlusuydu ve biz onlara listeleri vererek süreci takip ettik. Hangi insana ne sorulacağı ön bilgisini biz verdik; çünkü biz tanıyoruz. Üç ayrı ekip oluşturuldu ve mahalleler paylaştırıldı. Görüşmelerin hepsini yaptılar. Hocalar da buna sosyolojik değerlendirme raporu yazdı. Ekipler ise mahalle raporlarını yazdı. Görüştüğümüz ailelerden aldığımız fotoğrafları, derlemeler sırasında topladığımız 1970’lere ait fotoğrafları ve Kağıthane Biyografisini de koyarak raporları kitaplaştırdık.

süvari karakolu restore

Karakol Koğuşu restorasyonu bittiği zaman ne olarak kullanılacak?

Tam olarak kesin bir karar alınmış değil. Kağıthane El Yapımı Kâğıt Atölyesi’nin bir kısmının oraya geçme ihtimali var ya da sosyal tesis olarak kullanılabilir. Henüz netleşmiş değil.

demiryolu calimasi demiryolu raylar

Tarihi Demiryolu hakkında bilgi alabilir miyiz? Tarihi Demiryolu Kağıthane’ye gelecek mi?

Tarihi Demiryolu, kendi tarihi vasıflarını uygun şekilde nostaljik öğeleri olan ve aynı zamanda işlevsel de olan bir formasyonda Kağıthane’ye yeniden kazandırılacaktır. Ulaşım Dairesi Başkanlığı bünyesinde Kağıthane Tarihi Demiryolu şu an projelendiriliyor. İBB’de proje ihalesi yapıldı. Tarihi demiryolu, ilk etapta, Silahtar’dan başlayacak İmrahor Caddesi’nden (veya Eyüp Sultan Caddesi’nden) geçerek Kurt Kemeri’ne kadar gidecek. Üçüncü Köprü yol çalışmalarından sonra da Kurt Kemeri’nden sonraki güzergâh tamamlanması düşünülüyor. Metro hatlarıyla da bağlantılı olacak.

Hüseyin Irmak-Ayetullah Coşkun Röportaj Hasbahçe Gazetesi

Lale Devri’nde Kağıthane nasıldı nasıl anılırdı?

2016 yılından Lale Devri’ne baktığımızda bir başka bakıyoruz. O döneme biraz haksızlık ediyoruz gibi. “Lale Devri” aslında yanlış bir isimlendirmedir ve sadece sefahat yönü ile öne çıkarılan ve onun dışında da bir şeyi olmamış bir dönem gibi gösterilmektedir. Algımız böyle. Ama aslında böyle değil. Kağıthane’de en görkemli eğlencelerin olduğu dönem Lale Devri değildir. Ama biz 3.Ahmet dönemini sefahatin doruk yaptığı dönem olarak biliriz. 1722’de başlayan ve yanlış hatırlamıyorsam 1913’de “Lale Devri” diye adlandırılan dönem aslında Osmanlı Sarayı’nın sivilleşme dönemidir. Mimaride sivilleşme olmuştur. Yazlık sarayların inşaası o dönem, matbaanın kurulması o dönemdir. Bu yeni oluşumların bir takım sektörlerde çıkardığı sarsıntılar gayrı-memnunluk oluşturuyor. Yoğun savaş döneminden çıkılmış olmasının psikolojisiyle yönelinmiş eğlence havası ve yeniliklerin getirdiği sosyal sarsıntılar diğer ekonomik sorunlarla da birleşince bazı muhaliflerce gerekçe olarak kullanılmıştır. Patrona Halil İsyanı’nı bu nedenle bir sınıfsal çatışma olarak görüyorum. Toplumsal sınıfların ekonomik çıkarlarını savunması olarak görüyorum.

şehzade sünnet düğünleri

Peki, Kağıthane’deki eğlencelerin görkemli oluşunun sebebi nedir?

Kağıthane’deki eğlencelerin görkemli oluşunun sebebi; gelen yabancı heyetlere devletin gücünü gösterme düşüncesidir. Misafir heyetlere verilen resmi şölenlerin -bugünkü tabirle resepsiyon- veriliyor. Gerçekleştirildiği yerlerden biri Kağıthane’dir. Dediğim gibi burada devletin görkemini sergileme gibi bir kaygısı var. Nasıl ki; Kültür Bakanlığı ülkenin tanıtımını yaparken Anadolu’nun kültürel güzelliklerini göstermek için çok renkli şeyler koyuyorsa aynısını o dönem Osmanlı, Kağıthane’de yapmıştır. Köpek-ayı güreşleri, cambazlar, ateşbazlar, cirit oyunları, okçuluk gibi etkinlikler gelen heyetlere gösterilmiştir.

Hasbahçede Sadabad Sadabad Sarayı Kağıthane

Sadabad ne demektir? Sadabad ismi nereden gelmiştir?

Sadabad, Farsça abad edilmiş, mutluluk veren yer demektir. Sadabad ismi 1721’de çıkıyor. 3.Ahmet döneminde sarayın açılışında dönemin ünlü şairleri şiirler okuyarak methiyeler düzmüştür. Bu methiyelerde Sadabad ismi kullanılıyor ve bu sarayın ismi olarak kalıyor.

Son olarak okuyucularımıza neler söylemek istersiniz?

Kağıthane tarihini derlerken ve hayatın içine dâhil ederken, restorasyonlarıyla, imarıyla, çevre düzenlemesiyle, kitaplarıyla ve kültür faaliyetleri yaparken aslında biz Kağıthane’nin vicdanı olduğumuzu fark ettik. Bastığımız toprakların değerini öğrendik ve aidiyet duygumuz gelişti. Halkımızdan da Kağıthane’nin kıymetini bilmelerini ve mutlu olmalarını diliyorum.

Röportaj: Ayetullah Coşkun

Etiketler: » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » »
3617 Kez Görüntülendi.

Yorum yapabilmek için Giriş yapın.