Eski Urfa’da Hamam

Urfa’da hamamlar; imsaktan kuşluğa kadar erkekler, öğlen ezanından itibaren de kadınların kullanımına açıktır.

Hamamlara genelikle erkekler bir veya iki arkadaş birlikte giderler. Bayanlar ise, ailece hatta haberleşerek komşularla birlikte de giderler. Erkekler yanlarında yiyecek götürmez fakat bayanlar ihtiyaca binaen yiyecek ve içeceklerini de yanlarında götürürler.

Yapısal anlamda hamamlar dış mimari olarak büyük taş kubbe ve çevresi yine küçük kubbelerden ve revaklarla bölünmüştür. Bir çoğu bayan ve erkekler için iki kapılıdır. Cephesel mimari ve hamam taş yapısına bitişik ateşhane yani külhan bölümü mevcuttur.

İç mimari tasarımında soyunma, giyinme locaları vardır veya açık ta bulunan ahşap veya taştan seki dediğimiz az yüksek oturaklarda soyunup giyinirler. İç bölümleri iklimi ayarlayan ara bölüm, hijyen temizlik için az ısılı aralık salon , yıkanma alanları , göbek taşı ve sıcak su hazinesi bölümleri bulunmaktadır. Yıkanma alanları taş yapı kurna veya curun dediğimiz su biriktirilen küçük havuzlardan oluşan kesme taş yapılı binalardır.

Hamamların girişinde, insanlar ayakkabılarını çıkartır ve pabuç giyerek soyunma odalarına geçerler. Burada insanlara havlu veya peştemal adı verilen bir tür kumaştan yapılmış bir örtü alarak hamama geçerler. Bayanlar kendi kullanacakları hamam ve yıkanma malzemelerini kendileri yanlarında getirirler.

Bazı hamamların yapısal iç mimarisinde büluğ çağına gelmiş genç bayanların yıkandığı bölümler ayrı olmasına rağmen, bazı hamamlarda bu alan yoktur.

Urfa’nın geleneksel hamam törenlerine örnek olarak:
Gelin Hamamı
Damad hamamı
Esbap giyme hamamı
Doğdu hamamı
Diş hamamı
Kırklı hamamı
Hamamda kına gibi farklı geleneksel hamam programları sayılabilir.

Son yıllarda evlerde inşa edilen banyo tertibatları insanların geleneksel hamam kültürünü yok etmeye başlamış olsa da turistik, görsel düşünceler veya hobi olarak hamam programları az da olsa devam etmektedir.

Talebimizdir!

Yerel yönetimlerin bu tarihi yapıları yaşatmak ve gelecek nesillere devamını sağlamak asli görevleri içindedir. Bu amaçla “Hamam Müzesi” adı altında eski bir hamamı restore ettirerek turizm amaçlı bir proje sağlanabilir.

Bu amaçla merkezi hükumetin kültürel ve turizm ile ilgili birimlerinde, yapılan projelere çeşitli teşvik ve hibelerde verilmektedir.

Saygılarımla.

Sıtkı ALOĞLU
Gazeteci-Yazar