18 Şubat 2016

Genel, Gündem, Kağıthane, Kültür Sanat, Röportajlar, Tüm Manşetler

A- A+

Sultan Ahmet Camii’nin Yeni Mimarı: Mürsel Koca

Sultan Ahmet Camii’nin Yeni Mimarı: Mürsel Koca

Sultan Ahmet Camii maketini 18 yılda Kündekâri tekniğiyle yapan Mürsel Koca ile Ahşap Sanatını ve eserini konuştuk…

Öncelikle sizi tanıyabilir miyim?

Mürsel Koca, 1959 Sivas doğumluyum. 1965 yılından beri Kağıthane İlçesi Çeliktepe Mahallesinde ikamet etmekteyim. İlk ve Orta Okulu Çeliktepe Metehan İlköğretim Okulunda, Liseyi Gültepe Endüstri Meslek Lisesi Tesfiye Bölümünde okudum. 1977 yılında mezun oldum. Mezun olduktan sonra Türkiye’nin sayılı kuruluşlarında, PTT’de belli bir süre Mekanik Teknisyeni olarak çalıştım. 1990 yılında büyük bir otomotiv fabrikasında işe başladım ve 14 sene çalıştıktan sonra emekli oldum. Toplam 25 sene sanayi işleriyle uğraştım. Evliyim ve dört çocuk babasıyım.

Böyle bir projeye nasıl karar verdiniz? Başlama Sebebiniz nedir?

1990 yılında bu sanata atıldım. Fabrikada çalıştığım yıllarda makete başladım. Vardiya çıkışlarında, hafta sonu tatillerinde, sabah akşam ne kadar boş zamanım varsa bir fiil bu Sultan Ahmet Camii maketine harcadım. Başlama sebebim 82 yıllarında rahmetli babam amatörce ev maketleri yapıyordu. İddiaya girdik sen ev maketi yaparsan bende cami maketi yaparım dedim. O heyecanla herhangi bir camiyi örnek almadan 2 sene cami maketi ile uğraştım. Parçaları yaptım ama benim hoşuma gitmedi ve ara verdim. 1990 yılında Sultan Ahmet Camiini ziyaretim esnasında parkın karşısındaki oturaklarda bir yabancı turist caminin sulu boya resmini yapıyordu. Tam yarım saat onu seyrettim. O kadar muhteşem yaptı ki; yani ordan etkilenmemek benim için mümkün değil. İlk, İlhamı ordan aldım. Yabancı turist geliyor bunun resmini yapıyor ve o kadar muhteşem çiziyor. Duygulandım. Bu bizim eserimiz, bizim ecdat yadigârımız ve geleceğimiz dedim. Ve ben ne yapabilirim dedim. Bana en uygun yine maket dedim. Başka bir şey yapamam çünkü bunun eğitimini aldım, tefsiye mezunuyum dedim. Ve o gün karar alarak Sultan Ahmet Camii Maketini yapmaya karar verdim.

Tefsiye ne demek?

Herhangi bir malzeme üzerinde; ahşap olabilir, metal olabilir, beton olabilir, cam olabilir. Bunları talaş kaldırmak suretiyle yani yontmak suretiyle şekil vererek veya ölçülendirerek hesapla, kitapla yapılan işçiliye tesfiye işçiliği denir. Bunu yapan kişiye de Tesfiyeci denir. Tefsiye ile kalıpçılık ayrılmaz bir bütündür. Tesfiyeci olmadan kalıpçı olunmaz. Kalıpçı olmadan da Tesfiyecinin ortaya çıkardığı bir şey olmaz. Malzemenin cinsi bizim için hiç önemli değil. Yeter ki hangi malzemeyi hangi takımla hangi aletlerle işleyeceğini tespit edebilmen önemli. Teknik resim olduğunda; proje okumayı, projelendirmeyi, ölçülendirmeyi, mm’nin binde biri ile çalışırız. En hassas ölçü almayı, çizmeyi ve markalamayı da yapabildiğimizden dolayı bu eseri yapabildik. Gördüğünüz bu çalışma 30 senelik meslek bilgisi ile elde edilir. Normal bir mimarda yapar ama bu kadar hassasiyete giremez. Bu işi yapabilmen için el tecrübesi lazım. Parçayı nasıl bağlayacak, işleyecek, kesecek bunlar hep birikim ve tecrübe istiyor.

Bu maketi nasıl projelendirdiniz?

1990 yılında evimin bir köşesinde bir ay hiç dışarı çıkmadan caminin çeşitli ebatlardaki kart postallarından ölçülendirerek projelendirmeye başladım. Bu ön çizim, ön tasarım oldu. Ne kadar büyüklükte kaç büyüklükte olacağına karar verdim. 1/175 oranında yapmaya karar verdim. Genel bilgi olarak; Sultan Ahmet Camii, 1609-1616 yılları arasında Osmanlı Padişahı I. Ahmed tarafından İstanbul’daki tarihî yarımada da, Mimar Sedefkâr Mehmed Efendi’ye yaptırılmıştır.

Bu projeyi kaç yılda bitirdiniz?

Toplam 18 yılda bitirdim. Bu proje 18 yılda yapılır diyemem. Ama şöyle bir husus var. Çok ince işçilik olması ve benim bir yerde çalışıyor olmamdan kaynaklandı. Şu an maketin üzerinde 2000 adet parça mevcuttur. Ama bunun dışında hurda malzeme olarak, kullanılmayan malzeme olarak 3000 adetten fazla malzeme var. Ve ben bu malzemeleri ağaçları yontarak elde ettim, hepsi elde işlendi. 10 sene önce yaptığım eseri inceldiğinden dolayı daha hassaslaştığından dolayı beğenmedim yeniden yaptım. Bu kadar detaya girmemim sebebi de insanoğlunun yapabileceği en mükemmel eseri ortaya çıkarmaktır.

Bu proje de hangi malzemeleri ve ağaçları kullandınız?

Proje de iki çeşit malzeme kullandım. Büyük ve kaba kısımlarda % 99 Gürgen Ağacı, İkici malzemede Şimşir Ağacı. Şimşir ağacı altın rengi verdiğinden ve çok ince işlemeye müsait olduğundan en hassas işçiliğe dayanıklı olduğundan şimşir ağacını kullandım. Örnek olarak kubbelerin üzerindeki, minareler üzerindeki âlemleri, kapı ve pencere gibi yerlerde kullandım. Makette kesinlikle yapışkan, tutkal gibi şeyler kullanmadım. Tamamen geçmedir. Şuan bu eserde 8 çeşit sanat dalı mevcuttur. En büyük sanat Kündekâri Sanatıdır. Kapı, pencere ve minberlerde kullanılan yerler geçmedir. Çivilime olmadan yapılan kündekâri sanatı ile yapılmıştır. Minarelerin âlemlerinde Heykeltıraş Sanatı kullandım. Kubbelerin üzerindeki kurşun dilim çizimler Tezhip Sanatı ile yapılmıştır. Planlama, renklendirme ve süsleme gibi. Pencere kenarları ve Minare kenarlarındaki yivler ve setlerde Oyma sanatı (Gravür) kullanılmıştır. Bunun gibi birçok sanat kullanılmıştır.

Sultan Ahmet Camii’nin Maket Parçalar

“Gürgen ve Şimşir Ağacı kullanılan makette, 2000’e yakın parça vardır. Eserde 8 çeşit sanat dalı mevcuttur. Kündekâri, Heykeltıraş, Tezhip ve Oyma Sanatı (Gravür) kullanılmıştır”

Makette kaç adet malzeme var? Bu parçaları kaç saatte söküp takabilirsiniz?

Makette 2000 adet parça var. Bu parçaları 10-12 saat arasında en ince ayrıntısına kadar söküp takabilirim. Bir bütün olarak gördüğünüz yerler geçme olduğu için yüzlerce çeşit malzeme vardır. Bunları yapboz dediğimiz modelle söküp takabilirsiniz. Bu eserde görebildiğiniz sanat ve işçilik % 40’ına göremediğiniz sanatlar da % 60’ına tekabül ediyor. Neden gizli. Çünkü geçme noktaları, çukurlar, pimler hassas ve incedir.

Bu eserin ömrü ne kadar? Nasıl koruyorsunuz?

Eseri bitirdikten sonra en zor kısmı orası. Bu eseri yaptık ama bu eseri nasıl koruyacağız, geleceğe nasıl bir miras bırakacağız dedim. Bunun araştırmasını yaptım. Üniversitelerden bilgi almaya çalıştım. Dolmabahçe Sarayı, Topkapı Sarayı tarihi eserlerler bölümündeki Laboratuarlardan bilgi aldım, ahşap eserleri nasıl koruyorsunuz dedim. Onlardan aldığım bilgilere göre sadece subazlı vernik ve kurtlanmaması için ilaçlama metodu uygulanması gerekiyormuş. Vernik ve ilaçlama yapılınca en az 300 sene koruma altına alırsınız hiçbir kurtta girmez dediler. 8 ay içinde 2000 parçayı tek tek sökerek ellerimle vernik ve ilaçlama yaptım ve eseri bir fanus içinde evimde koruma altına aldım.

Dünyada bunun bir benzeri veya örneği var mı?

Araştırmalarımıza göre şuan dünyada hiçbir makine kullanmadan tamamen el aletleri ve el sanatları ile yapılan ve 2000 parçadan oluşan büyük bir cami maketi yok. Bu eser bu maket dünya da bir ilktir. 2005 yılında Guinness Rekorlar Kitabına başvurdum. Orhan Kural beye dosyamı sundum. Orhan Kural Bey rekorlara girebilmen için bir rakibin bir yarışmanın olması gerekir dedi. Rakibinde yok kiminle yarışacaksın dedi. Seni kimse 18 sene beklemez. Maalesef Guinness Rekorlar Kitabına giremiyorsun. Bu değerli çalışmanın bir statüsü yok diyerek tebrik etti. “Türkiye Rekor’a Koşuyor” Tv programında beni konuk etti.

Başka bir projeniz ya da hayaliniz var mı?

Sultan Ahmet Camii benim ilk eserim. İkinci eser olarak hayalimde olan Süleymaniye Camiini tamamen orijinal malzemeden yapmaktır. Sultan Ahmet Camiini ahşap sanatını ortaya çıkarmak için yaptım. Süleymaniye Camiini % 100 aynı malzemeden 1/150 ölçekli yapmak istiyorum. Onunda projesini İBB’nin BİMTAŞ şirketinden temin ettim. Projem ve malzemelerim hazır. Ama mermerle çalışacağım için evde yapamam. Bana düzgün bir atölye lazım. Şuan bunun hayaliye yanıp tutuşuyorum.

Bu eser için bir ödül veren veya koruma altına almak isteyen oldu mu?

2005 yılında İstanbul Ticaret Odasında 1.Uluslararası Eminönü Sempozyumu oldu. Eserimizi 1 hafta orda sergiledim. Tüm devlet erkânı maketimizi gördü ve teşekkür ettiler. İBB Başkanı Kadir Topbaş bey de o gün eserimi gördü maketi tamamla ben bunu müzeye alacağım dedi. Eseri bitirdim Kadir Topbaş’a ulaştım eseri biran önce koruma altına alın. Eser çalınır, kırılır, benim koruma şansım yok dedim. Bugün varız yarın yokuz dedim. Bu eseri kim koruyacak dedim. Maalesef 4 defa görüşmeme rağmen olumlu bir cevap alamadım ve eser koruma altına alınmadı.

Devlet Büyüklerimizden Talebiniz nedir?

Devlet büyüklerimizin, Kültür Bakanlığının, Vakıflar Genel Müdürlüğünün, Diyanet İşleri Başkanlığının bu konuya biran evvel el atıp uluslararası tanıtımını yaptıktan sonra eserin 2000 parçasının sökülüp takılmasının çekimini yaptıktan sonra koruma altına almasını talep ediyorum. Söküp takma çekimi en az 20 bin TL tutar benim bunu yaptırma imkânım yok.

Gürgen ve Şimşir Ağacı kullanılan maket4

İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Kağıthane Belediyesi ve Fatih Belediyesi Kültür Müdürlüklerine eserin koruma altına alınması için başvurular yaptım maalesef bir sonuç alamadım. Bari yeni projeme sponsor olun dedim. Niye ben emekli bir vatandaş olarak bu ortamı ve malzemeleri alma şansım yok. O yüzden atölye kurun ve malzemeleri alın başlayayım dedim. Bu eseri de Allah bana ömür verdiği sürece yapıp teslim edeyim dedim. Bir eser daha ülkeme kazandırmak istiyorum dedim. Maalesef bundan da bir sonuç alamadım.

Gürgen ve Şimşir Ağacı kullanılan maket3

2005 yılında Metro City’de sergimde tanıştığım o dönemin Muş Milletvekili Seracettin Karayağız bu eserin Mecliste sergilenmesi lazım, dosyanı hazırla bana gönder dedi. Bende dosyayı hazırlayıp gönderdim. Dosyayı alınca beni arayıp teslim aldığını söyledi. Bülent Arınç’la görüşüp sana döneceğim dedi daha sonra bir dönüş olmadı. Ordan da bir sonuç alamadık.

Eseri satmak istiyor musunuz?

Şahıslara satmayı düşünmüyorum. Şöyle düşünüyorum; bugün şahıs alır bunu evinde yatırım maksadı ile saklar ve müzayedelerde satmak ister. Ben istiyorum ki bu makete;

Uluslararası bir sanat değeri vardır damgasının vurulması veya belgesinin verilmesidir. Bana bir unvan vermelerini istemiyorum. Devletimiz Bu belge sonucunda bütün dünyadaki tarihi sanatseverlerin ve halkımızın görebilmesi için maketin tarihi bir eser olarak İslam Eserleri Müzesinde koruma altına alması ve el emeğimin, manevi değerinin karşılığının da verilmesidir.

Gürgen ve Şimşir Ağacı kullanılan maket5

Son olarak neler söylemek istersiniz?

Allah ülkemize bizlere sağlık sıhhat afiyet ve uzun ömür nasip etsin. Bunun gibi nice sanatlarla uğraşmayı, ilham ve şevkini versin. Sanatla uğraşmak isteyen için önüne çıkacak hiçbir engel yok. Türkiye’de, İstanbul’da tarihi birçok eserlerimiz var. Malzeme çok. Duyarlı olalım. Herkes kendi dalında eserler üretebilir. Yeter ki isteyin ve başlayın Allah kolaylık veriyor.

Tweetle

Paylaş

0 Paylaşımlar