Yiğitlerin ve âşıkların şehri BAYBURT

Yiğitlerin ve âşıkların şehri BAYBURT

Bayburt; Anadolu Kültür ağacının ilk çekirdeği, ilk beşiği ve ulu çınarın ulu dallarındandır. Ünü Türkiye dışına taşan pek çok devlet, bilim, kültür, gönül ve sanat insanı yetiştiren illerimizdendir.

Bayburt, Doğu Anadolu’yu Karadeniz’e bağlayan Erzurum-Trabzon tarihi İpek Yolu üzerindedir. Marco Polo ve Türk seyyah Evliya Çelebi bu yoldan geçtiği söylenir. Çoruh nehrinin kıyısında bulunan şehrin tarihi M.Ö. 3000’lere kadar uzanır.

Doğu ve güneydoğusunda Erzurum, batısında Gümüşhane, kuzeyinde Trabzon ve Rize, güneyinde Erzincan illeri ile çevrili Bayburt, Anadolu’nun kuzeydoğusunda Çoruh Nehri kenarında ve denizden 1550 m. yükseklikte kurulmuştur.

Bayburt’ta Doğu Karadeniz iklimi ile Doğu Anadolu iklimi arasında, karasal özellikleri ağır basan bir geçiş iklimi hüküm sürmektedir. Bu nedenle yazları sıcak ve kurak kışları soğuk ve yağışlı geçmektedir.

Bayburt’un tarihi M.Ö. 3000’li yıllara kadar uzanmaktadır. Şehir, Azziler tarafından kurulmuştur. Bayburt, Med, Pers, Roma, Bizans, Emevi, Saltuklu, Danışmend, Selçuklu, Akkoyunlu, Safevi ve Osmanlıların egemenliğinde kalmıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra Erzurum’a, 1927 yılında Gümüşhane’ye bağlı il olmuştur.

Saat Kulesi, Bayburt kent merkezinde valilik konağının yakınında olup, 1924 yılı Cumhuriyet Bayramı’nda açılmıştır. Bayburt taşından, yine Bayburtlu ustalar tarafından yapılan saat kulesi, Çorum Saat Kulesi’nin bir benzeridir. Kuleye takılan 4 adet saat ve makine aksamı Almanya’dan getirilmiştir. Kulenin zeminden yüksekliği 21 m. olup, şerefesine 41 basamaklı bir merdiven yoluyla çıkılmaktadır.

Çoruh Nehri ve kolları, tatlı su ürünleri balıkçılığına oldukça elverişli imkânlar sunmaktadır. Masat, Kopuz, Beşpınar, Ozansu, Yoncalı, Yazyurdu, Kılıçkaya ve Çatıksu dereleri alabalık yönünden; Oruçbeyli, Sakızlı, Saraycık, Danişmend, Eymür, Gökçedere gölleri ise sazan balığı yönünden zengindir.

Bayburt’ta bakır işlemeciliği, kilim ve ehram dokumacılığı önemlidir. Özellikle üretilen kilim motifleri Bayburt’a ait ve orijinaldir. Ayrıca, ehram dokumacılığı da yöreye özgü bir dokumadır. Ehramdan yapılan yelek, masa örtüsü, yatak örtüsü, seccade, perde ve kravat gibi eşyalar ilgi çekicidir.

Bayburt yöresel yemeklerinde görülen genel özellik, un ve una bağlı yemeklerle, etli yemeklerin sebze ve zeytinyağlı yemeklerden çeşit olarak daha fazla oluşudur. Yörenin yemeklerinin bazıları; tel helvası, tatlı çorba, galaçoş, ekşi lahana, lor dolması, yalancı dolmadır.

 

Aydıntepe Yeraltı Şehri

Bayburt’un kuzeybatısında dağlık yöredeki bucak merkezi Aydıntepe’de yer alan kent, tüf  içerisinde, yüzeyden 2-2.5 m derinde başka yapı malzemesi kullanmadan ana kayaya oyulmuş galeriler, tonozlu odalar ve bu odaların açıldığı daha geniş mekanlardan oluşmaktadır. Yaklaşık 2 ile 2.5 m yüksekliğinde tonoz örtülü galeriler yer yer her iki yana genişlemektedir. Kareye yakın planlı odalar bu mekana açılmaktadır, ayrıca gözetleme mekanlarının oluşturduğu havalandırma amaçlı konik biçimdeki deliklerin, galeri odalarını aydınlatmak için de kullanıldığı gözlenmektedir.

 

Bayburt Kalesi

Kent merkezinin kuzeyinde yer alan kalenin yapımıyla ilgili bilgiler kesin değildir. Yerel prens ve krallıkların savaşımlarında önemli bir rol oynayan kalenin M.S. 58’de yapıldığı tahmin edilmektedir. Roma, Bizans, Arap ve Komnenos egemenliklerinde kalan yapı,pek çok kez onarılmıştır. Kalede Saltuklular döneminde başlatılan ve Erzurum Meliki Tuğrul Şah tarafından tamamlanan (1200-1230) onarım çalışmaları ile ilgili yazıtlar bulunmaktadır.

Ulu Camii

Bayburt kent merkezinde bulunan cami Selçuklu yapısıdır. Dikdörtgen biçimindeki ana mekan, mihrap yönüne dikey sekiz kalın payeyi bağlayan geniş kemerlerle üç nefe bölünmüştür. Bu plan tipi, Selçuklulardan sonra Beylikler döneminde de uygulanmıştır.

Bayburt Evleri

Bayburt Evleri; oda, ev, avlu, sofa gibi bölümlerden meydana gelmektedir. Dam diye tabir edilen ahır ve samanlık bölümü olan “Merek” evin tamamlayıcı unsurlarından biridir. Binanın alt iki katı taştan, üst katı ise ahşap ve çamurun karışımı olan harpuştadan ibarettir.

Etiketler: Akkoyunlu » alabalık » Almanya » Arap ve Komnenos egemenlikleri » Aydıntepe Yeraltı Şehri » Azziler » bakır işlemeciliği » Bayburt » Bayburt Evleri » Bayburt Kalesi » Bayburt Ulu Camii » Beşpınar » Bizans » Çatıksu dereleri » Çoruh nehri » Çorum Saat Kulesi » Danışmend » diyar diyar memleket » Doğu Anadolu » Doğu Anadolu iklimi » Doğu Karadeniz » Doğu Karadeniz iklimi » ehram dokumacılığı » ekşi lahana » el helvası » Emevi » Erzincan » Erzurum » Erzurum Meliki Tuğrul Şah » Erzurum-Trabzon İpek Yolu » Evliya Çelebi » Eymür » galaçoş » Gökçedere gölü » gümüşhane » harpuşta » Karadeniz » kilim motifleri » kilim ve ehram dokumacılığı » Kılıçkaya » Kopuz » kravat » lor dolması » M.Ö. 3000 » Marco Polo » masa örtüsü » Masat » Med » Merek » Oruçbeyli » Osmanlı » oyulmuş galeriler » Ozansu » perde » Pers » Rize » Roma » Saat Kulesi » Safevi » Sakızlı » Saltuklu » Saltuklular dönemi » Saraycık » sazan balığı » seccade » Selçuklu » tatlı çorba » tonozlu odalar » Trabzon » Ulu Camii » yalancı dolma » yatak örtüsü » Yazyurdu » yelek » Yiğitlerin ve âşıkların şehri BAYBURT » Yoncalı