Erzurum’da Doğu Anadolu Gözlemevi İnşa Ediliyor

Dünya’nın sayılı zirvelerinden birisi olan Erzurum Karakaya tepeleri üzerinde 3170 metre yükseklikte Doğu Anadolu Gözlemevi (DAG) inşa ediliyor. Bu tesis tamamladığında 4 metre çapındaki Türkiye’nin en büyük optik ve ilk kızıl ötesi teleskobuna sahip olmuş olacağız.

DAG, Anadolu’nun zirvesi Erzurum’da Türkiye’nin en büyük ve ilk kırmızı öte teleskobuna sahip gözlemevidir…

DAG TELESKOBU TÜRKİYE’DE

İtalya’da fabrika testleri tamamlanan DAG Teleskobu’nun nakliye planlaması tamamlanmış bulunmaktadır. Bu doğrultuda, DAG Teleskobu’nu taşıyan 7 tırlık yük (~100 ton) Erzurum’a ulaşmıştır.

Atatürk Üniversitesi Astrofizik Araştırma ve Uygulama Merkezi (ATASAM) Müdürü ve DAG Proje Yürütücüsü Prof. Dr. Cahit Yeşilyaprak: “Teleskop bir süreliğine hangarlarda özel olarak koruma altına alınacak. Haziran ayı içinde peyderpey yukarı çıkaracağız. Sonra da kurulum başlayacak” dedi.

Yeşilyaparak, “Pandemiye rağmen teleskobu ülkeye getirebildik. Biraz uğraştık ama değdi. Dışarıda bir tek Rusya’da yapılan aynamız kaldı. Onu da haziran sonu itibarıyla getirdikten sonra artık tamamen kurulum ve eksik olan küçük işleri yapacağız. Yol yapılır yapılmaz da aynamızı yukarı taşıyacağız. Atmosfer ve diğer etkenler dolayısıyla bir aksilik olmazsa yıl sonuna doğru ilk ışığı alacağız.

DAG, Türkiye’nin Uzay Bilimlerindeki 2023 Vizyon Projesidir

Yerleşke olarak seçilen Erzurum Karakaya tepeleri, coğrafik-topoğrafik özelliklerinden dolayı büyük çaplı birkaç teleskop barındırabilecek potansiyele sahiptir. Büyük bir gözlemevi kurulması için kurumsal ve yöresel desteğe de sahip bu yerin değerlendirilerek, ulusal ve uluslararası büyük çaplı projeler sayesinde gökbilim araştırmacılarına ve bilim dünyasına açılması, ülkemizin uluslararası bilim dünyasında adının duyurulmasında büyük katkı sağlayacaktır.

Karakaya Tepeleri özellikle atmosferik ve yapısal özellikleri nedeniyle, Dünya’da zaten sayılı coğrafyada yapılabilen kızılötesi bölgesindeki gözlemlere çok uygundur. Bu koşullardaki bir coğrafya, büyük çaplı bir teleskopla (4 m çaplı) ve özellikle de kızılötesine duyarlı alıcılara sahip, modern ve uluslararası düzeyde bir gözlemevi ile değerlendirilmektedir.

DAG Projesi’nin bilimsel, toplumsal, ekonomik hedefleri ve faydaları:

Dünya’nın uzaya açılan önemli bilimsel araştırma merkezlerinden birinin kurulması ve bilimsel alanda uluslararası işbirliğinin geliştirilmesi, Türkiye’nin uzay bilimleri ve teknolojileri konusunda ihtiyacı olan insan gücünün yetiştirilmesi ve bilim tarihinde yer alan önemli bilim ve düşünce adamlarıyla bütünleşmesini sağlayacak örnek bir araştırma merkezinin hayata geçirilmesi, Türkiye’nin uluslararası bilimsel yayın sayısının artırılması ve daha saygın bir yere getirilmesi, tamamı ülkemizin bilim adamlarına ait ilk ve en büyük ölçekli teleskopa sahip olunması, bölgenin tarih, kültür, turizm ve sportif alanlarda dünyaya daha fazla tanıtılması, Doğu Anadolu Bölgesi’nde bilgi ve teknolojiye dayalı alternatif sektörlerin geliştirilmesi yoluyla bölge ekonomisine katkı sağlanması, bölge gençlerinin eğitim düzeyinin artırılması ve toplumun bütün katmanlarının özellikle de gençlerin bilim ve teknolojiye yönelmesinin sağlanması, gözlemevine gelecek dünyaca ünlü yabancı bilim adamları sayesinde Türkiye’nin uluslararası bilim camiasında görünürlülüğünün ve saygınlığının daha da artırılması, Erzurum’un kültürel ve tarihi kongreler dışında bilimsel bir kongre merkezi haline getirilmesi, birçok bilim dalının kaynağı durumunda olan astronomi biliminin toplumun her kesiminin ilgisine ve istifadesine sunulması, Palandöken Dağı ve Karakaya Tepeleri’nin kış turizmine katkısının artırılması, olarak sıralanabilir. Ayrıca, Dünya üzerinde konumsal olarak Erzurum, Türkiye, hatta Orta Doğu ve civarında bu ölçekte büyük gözlemevleri bulunmaması, Dünya’daki mevcut gözlemevlerinin bir kısmının ışık ve hava kirliliği tehdidine maruz kalmaları nedeniyle, proje kapsamında kurulacak büyük ve modern bir gözlemevinin, uluslararası bilim insanları arasında ilgi odağı olacağı çok açıktır.

DAG Projesi 3 aşamalı bir projedir

İlk aşaması teleskop, kubbe, binalar ve altyapısıyla gözlemevi kurulmasından oluşan DAG Projesi’dir (2012–2019),

İkinci aşaması Odak Düzlemi Aygıtları’nın (ODA) alımı, tasarımı, yapımı ve bir Optik Laboratuvarı kurulmasından oluşan ODA Projesi’dir (2016-2019),

Üçüncü aşaması ise 4 m’ye kadar olan bütün ayna ve uzay-uydu ekipmanlarının kaplanacağı Ayna Kaplama Sistemi’nden (AKS) oluşan AKS Projesi’dir (2018-2020)

Doğu Anadolu Gözlemevi (DAG) 2022 Ocak Ayında Açılacak

Teleskop, altyapı, bina ve kubbe inşasının yüzde 95’lik bölümü tamamlandı.

DAG, uzayı gözlemlemek için adeta gün sayıyor.

Hasbahçe Gazetesi Özel Haber