logo

TÜRKİSTAN’ın Kayıp Aydınlanması-29

TÜRKİSTAN’ın Kayıp Aydınlanması-29

TÜRKİSTAN’ın Kayıp Aydınlanması-29

Türkistan’ın Seyyah Âlimleri-6

Kindi’ye göre akıl sayesinde kâinatın gerçekleri vahiy ve ilahiyat sayesinde anlaşıldığı kadar anlaşılabilir. Aklın kullanılması insan olmanın özü ve ölümsüz olan ruhun unsurlarındandır. Kindi ayrıca aklın kullanım alanında oldukça genişletmiştir. Arap filozof kendi çağına ve gelecek çağlara çok büyük bir mesaj vermiştir. Kindi’nin öne çıkan 3 talebesi de Türkistan’da idi.

Ebu Maşer el Belhi, Astroloji ile ilgilenmektedir. Ebu Zeyd el Belhi coğrafya ve akıl sağlığı ile ilgiliydi. Ahmed El Serahsi ise Pedagoji ile ilgiliydi ve Halife Mutemed’in oğluna hocalık yapmıştır. 838-879 yılları arasında yaşamıştır.

Kindi’nin belirttiği gibi şayet akıl ve vahiy bilgi etmenin yolu olarak, birbirleriyle eşitlerse. O halde Akıl dinin gerçekleri için neden kullanılmasındı.

Mantık ve akıl araçlarını dine uygulama cesaretini gösteren Muhammed İbni Zekeriya el Razi’dir. (865-925) Batıda Rhazes olarak bilinen Razi, gayet yerinde olarak tıptaki ilk gerçek deneyselci İbni Sina’dan önce yaşayan en bilgili hekim olarak tanınmaktaydı. Tahran yakınlarındaki Rey’de doğmuştur. Ancak bütün çalışmalarını Türkistan’ın Merv şehrinde yapmıştır. Bütün hocaları Türkistanlı’dır. Razi’nin mirasını başarılı bir biçimde geliştiren İbni Sina’dır. Razi’nin 8 ciltlik kitabı, tıp alanındaki ilk kitap değildi.

2.hocası Orta Asyalı olan Horasanlı Ali İbni Sehl Taberi (838-870)’dir. Bir açıdan bakıldığında Mervli tanınmış bir Yahudi ailenin çocuğu olan Taberi Müslüman olmuştur.

Taberi talebesinden ileriye gitmiş, doğrudan akıl sağlığına, bazı hastalıkların psikolojik sebeplerine ve bazı bazı durumlarda hasta ile hekim arasında yapılacak görüşmelerle, kısaca psikoterapiyle tedavi etme ihtimaline odaklanmıştır. Bağışıklık biliminin babası olan Razi çiçek hastalığını kızamıktan ayıran, alerji üzerine eser veren ve “Tecrübeler” kitabı isimli eseriyle pediatri hakkında bir metin kaleme almış ilk isimdir.

Razi dini alanda dine reddiyeler yazmıştır. Peygamberleri kandırıcılar olarak görür. Kuran’a karşı da reddiye yazmıştır.

Farabi, Razi’nin sesini kesen (870-950) en önemli âlimdir. Farabi’nin fikir alanı büyük bilgiyi kucaklıyordu. Böylece bütün ilimleri tasnif eden, sınırlarını belirleyen ve ilmin her bir dalını sağlam temeller üzerine inşa eden İslam âlemindeki ilk isimdir.

Rasyonel sorgulamanın daha da ileri gittiği alanı muhafaza edip hatta genişletirken özellikle maneviyata ayrılmış bir alanı teşhis etmiş olması büyük bir başarıydı. Onun için İslam âleminde kendisine “Muallimi Sani” yani ikinci öğretmen demektir. Zira ilk öğretmen olarak Aristo kabul edilmektedir.

Not: Yazısı dizisi devam edecek inşallah.

Necati YÜZÜAK

Etiketler: » » » » » » » » » » » » » » »
950 Kez Görüntülendi.

Yorum yapabilmek için Giriş yapın.