UYKUDA ÖLÜM-2

Bu kez, 1876’da başlayıp bir kaç ay sonra sonucu belli olan Osmanlı Rus Savaşı’nın çıkış nedeninden kaynaklanan olaylar zinciridir. Bu savaşın çıkışı için birçok olay ve sebep sayarlar, oysa hiç birisi bu gerçeği yazmaz. Nedir bu gerçek?

1875 yılı Ekim ayında Osmanlı moratoryum ilan eder. Yani aldığı dış borç ile faizini de ödeyemeyeceğini ilan etmesi. Kimler niye niçin almıştır ona girmeyeceğim. Ancak bilinmesi gerekenler çok daha önemli.

1874 yılındaki borçlanmaya bir bakalım.

İstikrazin faizi % 9,6 idi ama ihraç nominal değeri % 35 üzerinden yapılmıştı. Bu da faizin gerçek oranını % 17 ye çıkartmaktadır. (Bugün de yapılan borçlanmaların faiz oranları kimse tarafından bilinmemektedir. Sadece toplam AK Parti iktidarı döneminde bir trilyon dolar, evet yanlış duymadınız anaparanın iki katı faiz ödendi. Hem de bu anaparanın gerçek sahipleri üç Türk iken. Hakları gasp edilmiş üç Türk.)

İşte 1875 yılı Haziran ve Aralık başlarında ödenecek dış borçların faiz ve ana para geri ödeme payları için hükumetin elinde hiç bir kaynak bulunmayınca, zamanın Sadrazamı Mahmut Nedim Paşa tüm vekilleri bir yere toplar ve dışarıya haber sızmasına izin vermez. Moratoryum kararı ilan edilir. Tüm Avrupa finans âlemi sarsılır. Çünkü Avrupa vatandaşlarının elinde çıkarılmış olan Osmanlı tahvilleri vardı. Çünkü bu tahvillerin getirisi çok yüksekti. Onun için Avrupa’daki yoksul halkın bile elinde bu tahvillerden vardı.

Aynı dönemde Savaşa gireceğimiz Rusların ise aldıkları dış borçlar için hiç bir endişesi yoktu. Ayrıca orduları da modernize edilmişti.

İşte bu ortam ve Osmanlı’nın içine düştüğü bu durum, Rusların savaş açmasına ve ta Yeşilköy’e yani İstanbul içine kadar girmelerini sağlamıştır.

Çok acı bir tablo, Rusların eline geçen silahlar sıfır ve neredeyse hiç kullanılmamış, çünkü mermisi yok. (Avrupa krediyi kesince elde mermisiz silahlar kaldı) Dışa bağımlı bir ekonomik yapı ile ne savaş kazanılabilir ne de bağımsız kalınabilir.

Osmanlı, Rusların İstanbul’u işgal tehdidini önlemek ve de Rusların istediği savaş tazminatını ödemek için Galata Bankerlerine gider. Onlar da Fransız ve İngiliz halkının elindeki tahvilleri koz olarak kullanarak finans kapitalden borç para alır ve Osmanlı idaresine borç olarak verir. Bunun için önce “Rüsum-u Sitte” idaresi kurulur. Galata Bankerleri bu işte olumlu sonuç alınca (tüm vergi ve gelirler buraya gelir) ardından yabancılar alacaklarına karşılık 1881 yılında “Muharrem Kararnamesi” adı altında hükumet kararı ile “Rüsum-u Sitte” yi devir alır ve yerine “Düyun-u Umumiye” idaresi olarak devam eder. Yani sonun başlangıcıdır. 2.Mahmud ile başlayan borçlanma işgal ile sonlanır.

Bu tarih içerisinde, Osmanlı-Sanayi Ülkeleri ilişkisi tek bir gerçeği ortaya çıkarmıştır. Avrupa Finans Dünyasında Osmanlı’nın elinden aldığı yer üstü ve yer altı kaynaklar olmasaydı; Marksist Devrim, Rusya’da değil muhtemelen en geç 1860 yıllarında Fransa veya İngiltere’de gerçekleşirdi.

Onun için Osmanlı imparatorluğunun ekonomik ve finansal tercihleri bugünkü dünyanın da zeminini hazırlamıştır.

Necati YÜZÜAK