BİLGİSAYARIN BABASI: EL CEZERİ

Merhaba dostlar!

Bugün farklı bir branştan, farklı bir isimden, mazimizi gururlandıran, tarihimizle övünç duymamıza vesile olan bir dâhiden söz edelim.

Önce isterseniz hizmet ettiği alanı dile getirelim: OTOMASYON (AUTOMATİON)

Böyle bir sahada görevimiz ahkâm kesmek değil; başarıyı övüncü dile getirerek, günümüz gençliğine ruhlarındaki ezikliği giderici anlamda mesajlar verebilmek.

Evet, otomasyon kelimesi kendi kendine hareket eden anlamında, Auto (kendi kendine) ve Matos (hareket) kelimelerinden oluşmaktadır.

Pek çoğumuz otomasyon sisteminin tam olarak ne olduğu konusunu merak ederiz. Peki, otomasyon nedir, ne işe yarar? Nerelerde otomasyon kullanılır?

İşte bu konu hakkında derlediğimiz bilgiler:

Makine ile veya insan gücüyle yapılan işleri tek kalemde bir araya getiren sisteme otomasyon deniliyor.

Özellikle sanayi devrimi ile beraber insan hayatında yerini alan “otomasyon” makine ve insan gücünü tek kalemde bir araya getiren sistemin adıdır. Bu sistem sayesinde insan hayatını kolaylaştırıcı onu riske sokmayan ona yıpratmayan seri üretimde hayatı kolaylaştırıcı ve son derece ekonomik anlamda göze çarpan bir yöntem otomasyon. Bu sistemde yarı veya tam otomatik sistemleri tabiri kullanılıyor. Eğer sistem insan gücünden istifade ediyorsa, buna yarım, tamamen makine ile işlem sürüyorsa buna da tam otomasyon deniyor.

Efendim şimdi sizleri fazla yormadan asıl konumuza geçelim:

Bugün gönül ve bilgi dünyamızın huzuruna, pek duyulmayan, pek bilinmeyen ve öğretilmeyen bir dâhinin adını çıkarmak istiyoruz: İsmail bin Rezzaz El-Cezeri.

Cezeri lâkabı ile Şöhret bulma sebebi; Cezire (ada) denilen Dicle ve Fırat arasındaki bölgede doğmuş olmasındandır.

1205 yıllarıydı. Artuklu Türklerinin Diyarbakır’da hüküm sürdüğü yıllardı. Bir Türk bilgini çıktı. Herkesi hayretler içerisinde bırakan, mekanik makinalar yaptı. Kendi kendine öten tavus kuşları, otomatik saatler, robot filler. Kendisinden 6 ila 8 asır sonra yapılacak çalışmalara somut örneklerle öncülük ediyordu.

1205 yıllarında yaşamış, Mardin Cizre Dulkadiroğulları sarayında 32 yıl mühendislik yapmış bir dahi.

Neden dahi biliyor musunuz?

O günün şartlarında robot mu yapmamış? Toprak altındaki kaynak sularını yeryüzüne mi çıkarmamış? Efendim 1205 yıllarında enerji mi vardı ki, batarya mı kullanılmaktaydı ki, elektrik mi üretiliyordu ki robottan bahsediyorsunuz diyebilirsiniz.

Evet, lütfen böyle deyin. Bu da kim? deyin lütfen! Sorular bilinmeyeni öğrenmeye sebeptir. Sorular gerçekleri ortaya çıkarır.

Cezeri, kitabının 332. sayfasında şöyle bir hatıradan bahseder;

Hükümdar Mahmut cariyelerin ve hizmetçilerin abdest suyu dökmelerinden iğrenirdi. Bunun için de El-Cezeri’nin yapmış olduğu makineden adamlar ve makineden tavus kuşlarından yararlanmakta ve onların döktüğü sulardan abdest almakta idi.

El-Cezeri’nin kitabının 274. sayfasının da bu konu ile ilgili dikkat çekici bir resim bulunmaktadır. Resimde; otomatik makine, adam elinde tuttuğu testideki suyu bir kaba boşaltırken, bu kabın içinde bulunan otomatik tavus kuşu, testiden boşalan suyu başka bir kaba aktarmaktadır. Suyun boşaldığı kap içinde bulunan bir şamandıra ile otomatik makine adamın eli ve kolunu yeniden harekete geçirmektedir. Böylece kesik kesik ama düzenli akan su sayesinde sultan abdestini alabilmektedir.

Evet, Sevgili dostlar! Görüldüğü gibi dünya tarihinde haberleşme, kontrol, denge kurma ve ayarlama ilmi ile ilgili ilk ciddi adımlar atan bilgin el-Cezeri’dir. Bu adımlar sayesinde elektronik beyinler ve otomasyon sistemler ortaya çıkmıştır. Bundan dolayı Cezeri’yi elektronik beynin yani bilgisayarın babası ilan edebiliriz. Fakat bugün batı dünyası yine yapacağını yapmış, bizdeki bu ilmi çalışmaları kendine malzeme yapmasını bilmiştir.

Bugün Avrupa’da bilgisayarın babası olarak Charles Babbage’yi gösterir. Hâlbuki El Cezeri ondan 6 asır önce aynı sistemle makinalar çalıştırmış ve aletler icat etmiştir.

Tarihini bilen, ondan güç alan ve geleceğe güvenle yürüyebilen nesiller olmak dileğiyle.

Selam ve selamette olasınız.

Yaşar YAVUZ

Etiketler: Auto » AUTOMATİON » BİLGİSAYARIN BABASI: EL CEZERİ » Cezire » El Cezeri » El Cezeri kimdir » İsmail bin Rezzaz El-Cezeri » Matos » OTOMASYON » Yaşar YAVUZ » Yaşar Yavuz kimdir